دکتر ملیحه درویشی ، جراح و متخصص چشم
آدرس مطب: شهرکرد، خیابان ۱۲ محرم، خیابان دکتر حسینی (مجاور مجتمع امام صادق (ع))، مجتمع پزشکان پردیس، طبقه ۴
شماره نوبت دهی: 09134884132
درمان انسداد و بیماری‌های مجاری اشکی
این صفحه آموزشی است و جایگزین معاینه و توصیه اختصاصی پزشک شما نیست.
فهرست سریع
آناتومی و کارکرد مجاری اشکی
اشک پس از پخش روی سطح چشم از طریق نقطه‌های اشکی (بالا و پایین) وارد کانالیکول‌ها شده، به کیسه اشکی می‌ریزد و از راه مجرای بینی-اشکی به داخل بینی تخلیه می‌شود. هر تنگی یا انسداد در این مسیر می‌تواند موجب اشکریزش و عفونت شود.
علائم انسداد یا اختلال مجاری اشکی
- اشکریزش مداوم یا بیش از حد
- ترشح مخاطی/چرکی، چسبندگی مژه‌ها
- قرمزی و التهاب گوشه داخلی چشم
- تاری دید ناشی از لایه اشک روی قرنیه
- درد و تورم شدید کیسه اشکی (دکریوسیستیت حاد)
- تب و علائم سیستمیک
- بدبویی ترشح، حساسیت زیاد به لمس
علل شایع
کودکان (مادرزادی)
- باز نشدن کامل دریچه انتهایی مجرا (دریچه هاسنر)
- تنگی کانالیکول‌ها یا مجرا
بزرگسالان
- التهاب مزمن، عفونت‌های مکرر
- سن بالا و تغییرات ساختمانی
- آسیب‌ها، شکستگی‌ها یا جراحی‌های قبلی ناحیه بینی و پلک
- ضایعات فضاگیر/پولیپ‌ها و اختلالات بینی
تشخیص: از معاینه تا تصویربرداری
تشخیص با معاینه دقیق چشم‌پزشکی و آزمایش‌های اختصاصی انجام می‌شود:
تست‌ها و معاینات
- آزمون محو شدن فلورسئین (FDDT) روی سطح چشم
- سوندگذاری و شست‌وشوی تشخیصی (Syringing)
- آندوسکوپی بینی برای ارزیابی دهانه مجرا
تصویربرداری در موارد انتخابی
- داکریوسیستوگرافی/داکریوسیتی‌اسکن برای تعیین محل انسداد
- CT/MRI در شک به ضایعات یا صدمات پیچیده
درمان در کودکان
بسیاری از انسدادهای مادرزادی طی ماه‌های نخست زندگی خودبه‌خود باز می‌شوند. با این حال، مدیریت مرحله‌ای توصیه می‌شود:
پروتکل مرحله‌ای پیشنهادی
- ماساژ کیسه اشکی (روش کریگلر): ۳–۴ بار در روز با آموزش صحیح به والدین
- قطره‌های آنتی‌بیوتیک/تمیزکاری پلک: در ترشحات چرکی
- پروبینگ تشخیصی-درمانی: معمولاً حوالی ۶–۱۲ ماهگی در موارد مقاوم
- لوله‌گذاری سیلیکونی/بالون‌داکریوپلاستی: در عود یا تنگی باقیمانده
درمان در بزرگسالان
در بزرگسالان، انسداد معمولاً پایدارتر است و به مداخلات تخصصی نیاز دارد. انتخاب درمان بر اساس سطح انسداد (کانالیکولی، کیسه، یا مجرای بینی-اشکی) انجام می‌شود.
گزینه‌های کم‌تهاجمی
- شست‌وشو و دیلاتاسیون تشخیصی-درمانی
- بالون‌داکریوپلاستی برای تنگی‌های منتخب
- لوله‌گذاری سیلیکونی جهت نگهداشتن مسیر
گزینه‌های جراحی
- DCR باز (External)
- DCR اندوسکوپیک از مسیر بینی (بدون برش پوستی)
- قراردهی تیوب جونز (Jones Tube) در انسدادهای کانالیکولی پیچیده
روش‌های مداخله‌ای و جراحی
۱) پروبینگ و شست‌وشو
با سوند ظریف مسیر بررسی و انسدادهای ظریف باز می‌شود؛ گاهی همراه با شست‌وشو و تزریق مایع رنگی برای ارزیابی عبور.
۲) بالون‌داکریوپلاستی (Balloon Dacryoplasty)
با وارد کردن کاتتر بالونی به مجرا و بادکردن کنترل‌شده، تنگی کشیده و باز می‌شود؛ گاهی با لوله‌گذاری تکمیل می‌گردد.
۳) لوله‌گذاری سیلیکونی (Silicone Intubation)
قرار دادن لوله نازک سیلیکونی در مسیر اشکی برای چند هفته تا چند ماه به‌منظور بازماندن و شکل‌گیری مجدد مسیر.
۴) داکریوسیستورینوستومی (DCR) باز
با برش کوچک پوستی در کنار بینی، پنجره استخوانی ایجاد و مسیر مستقیم بین کیسه اشکی و بینی ساخته می‌شود. برش ظریف در چین طبیعی قرار می‌گیرد.
۵) DCR اندوسکوپیک (از راه بینی)
بدون برش پوستی و از راه بینی با ابزار اندوسکوپی مسیر جدید به بینی ساخته می‌شود؛ مناسب برای افرادی که اسکار پوستی نمی‌خواهند یا مشکلات بینی همزمان دارند.
۶) تیوب جونز (Conjunctivo-DCR / Jones Tube)
در انسدادهای کانالیکولی وسیع که مسیر طبیعی قابل استفاده نیست، لوله شیشه‌ای خاصی مسیر جایگزین ایجاد می‌کند.
مقایسه روش‌های اصلی درمان
| روش | برش پوستی | نوع بیهوشی/بی‌حسی | کاربرد منتخب | ریکاوری تقریبی |
|---|---|---|---|---|
| پروبینگ + شست‌وشو | ندارد | بی‌حسی/کوتاه | کودکان و تنگی‌های خفیف | ۱–۳ روز |
| بالون‌داکریوپلاستی | ندارد | بی‌حسی/بیهوشی سبک | تنگی‌های منتخب بزرگسالان | چند روز |
| لوله‌گذاری سیلیکونی | ندارد | بی‌حسی/بیهوشی سبک | حفظ مسیر پس از بازسازی | چند روز |
| DCR باز (External) | خط برش ظریف | اغلب بیهوشی | انسداد کامل/مقاوم | ۱–۲ هفته |
| DCR اندوسکوپیک | ندارد | اغلب بیهوشی | بدون اسکار، درمان همزمان بینی | ۱–۲ هفته |
مراقبت‌های پس از درمان/جراحی
نسخه و داروها
بهداشت و تمیزکاری
- پاک‌کردن ترشحات با پد استریل آغشته به سرم فیزیولوژی؛ از کشیدن پد روی چشم خودداری کنید—به‌آرامی تمیز کنید.
- پرهیز از تماس دست آلوده با چشم/گوشه داخلی.
- خشک نگهداشتن ملایم ناحیه (بدون فشار).
پرهیزها و احتیاط‌ها
- فشار/مالش به چشم و گوشه داخلی ممنوع.
- استخر/سونا/آب داغ تا تأیید پزشک ممنوع (معمولاً ۲–۳ هفته).
- عطسه با دهان باز برای کاهش فشار بینی پس از DCR.
- خوابیدن طاق‌باز یا سمت مخالف چشم عمل‌شده در روزهای اول.
پیگیری‌ها و زمان‌بندی
نکات تکمیلی کاهش خشکی/تحریک
- اشک مصنوعی بدون نگه‌دارنده در صورت احساس سوزش/خشکی (طبق نسخه).
- مرطوب‌سازی محیط، پرهیز از دود و باد مستقیم.
- پلک‌زدن آگاهانه هنگام کار با موبایل/کامپیوتر.
هشدارهای مراجعه فوری
- درد شدید رو به افزایش، تب، تورم گرم و قرمزی منتشر.
- کاهش واضح دید، ترشحات بدبو یا خونی پایدار.
- جابجایی/خروج لوله سیلیکونی یا خونریزی مداوم.
ریسک‌ها و عوارض احتمالی
- عفونت محل عمل/کیسه اشکی (نادر، اما نیازمند درمان فوری)
- خونریزی/کبودی، گرفتگی بینی پس از DCR اندوسکوپیک
- تنگی یا انسداد مجدد (نیاز به بازنگری/لوله‌گذاری)
- تحریک/جابجایی لوله سیلیکونی (در صورت استفاده)
- اسکار ظریف پوستی در DCR باز
با انتخاب صحیح روش، مهارت جراح و رعایت دقیق مراقبت‌ها، احتمال بروز عوارض پایین است.
#عوارض_درمان #عفونت_مجاری_اشکی #عود_انسداد #اسکار_پوستی #لوله_سیلیکونی #دکتر_ملیحه_درویشی #جراح_و_متخصص_چشم_شهرکردچه زمانی فوراً مراجعه کنیم؟
- درد شدید و ناگهانی با تورم گرم در گوشه داخلی چشم
- تب، بی‌حالی یا ترشحات چرکی بدبو
- کاهش واضح دید یا قرمزی منتشر چشم
- جابجایی/خروج ناگهانی لوله سیلیکونی
سؤالات پرتکرار
آیا همه انسدادها نیاز به عمل دارند؟
خیر. در کودکان، بسیاری با ماساژ و زمان بهبود می‌یابند. در بزرگسالان بسته به محل/شدت، از شست‌وشو، بالون، لوله‌گذاری تا DCR استفاده می‌شود.
اسکار پوستی DCR باز چقدر قابل‌مشاهده است؟
برش در چین طبیعی کنار بینی قرار می‌گیرد و معمولاً پس از ترمیم، خطی بسیار ظریف و کم‌دید باقی می‌ماند.
پس از DCR اندوسکوپیک، گرفتگی بینی طبیعی است؟
در روزهای نخست، احتقان/ترشحات بینی شایع است و با اسپری و شست‌وشوی بینی طبق دستور کاهش می‌یابد.
مدت باقی‌ماندن لوله سیلیکونی چقدر است؟
بنا به نظر پزشک از چند هفته تا چند ماه برای پایداری مسیر باقی می‌ماند و سپس در ویزیت خارج می‌شود.
جمع‌بندی
انسداد و اختلالات مجاری اشکی با ارزیابی دقیق و انتخاب روش مناسب—از ماساژ و شست‌وشو تا مداخلات اندوسکوپیک و DCR—به‌خوبی درمان‌پذیرند. دکتر ملیحه درویشی به‌عنوان جراح و متخصص چشم در شهرکرد این درمان‌ها را با رویکردی فردمحور و مبتنی بر جدیدترین تکنیک‌ها انجام می‌دهند.
#درمان_مجاری_اشکی #کودکان_و_بزرگسالان #پروبینگ #بالون_داکریوپلاستی #DCR_باز #DCR_اندوسکوپیک #تیوب_جونز #دکتر_ملیحه_درویشی #جراح_و_متخصص_چشم_شهرکرد⚠️ این محتوا جنبه آموزشی دارد. برای تشخیص و برنامه درمانی اختصاصی، حتماً معاینه حضوری لازم است.
ناخنک چشم (Pterygium)
این صفحه آموزشی است و جایگزین معاینه و توصیه اختصاصی پزشک شما نیست.
معرفی کلی
ناخنک یک بافت غیرسرطانی و مثلثی‌شکلِ ملتحمه است که از سفیدی چشم به سمت قرنیه رشد می‌کند. تماس مزمن با نور فرابنفش، باد، گردوغبار و خشکی چشم از عوامل اصلی بروز و پیشروی آن است. ناخنک می‌تواند موجب قرمزی، سوزش، احساس جسم خارجی، آستیگماتیسم القایی و در موارد پیشرفته کاهش دید شود.
دکتر ملیحه درویشی — جراح و متخصص چشم در شهرکرد (استان چهارمحال و بختیاری) — ارزیابی تخصصی، درمان‌های دارویی و جراحی‌های مدرن ناخنک (پیوند ملتحمه با چسب فیبرین/بخیه، استفاده انتخابی از میتومایسین C، پیوند غشای آمنیوتیک) را با رویکردی ایمن و زیبایی‌محور ارائه می‌دهند.
#ناخنک #Pterygium #چشم_پزشک #چشم_پزشک_شهرکرد #دکتر_ملیحه_درویشی #شهرکرد #چهارمحال_و_بختیاری #UV #گردوغبار #خشکی_چشم #قرنیهفهرست سریع
علل و عوامل خطر
- نور فرابنفش (آفتاب شدید، ارتفاعات، مشاغل فضای باز)
- باد، گرد و غبار، هوای خشک
- خشکی چشم و التهاب مزمن سطح چشم
- آلرژی و تحریکات محیطی (دود، مواد شیمیایی)
- ژنتیک و زمینه خانوادگی
- عرض‌های جغرافیایی نزدیک استوا یا مناطق آفتابی
- عدم استفاده از عینک آفتابی با فیلتر UV
علائم و نشانه‌ها
علائم شایع
- قرمزی، سوزش، خارش و احساس جسم خارجی
- اشکریزش یا خشکی متناوب
- برجستگی مثلثی روی سفیدی چشم با حرکت به سمت قرنیه
علائم پیشرفته
- آستیگماتیسم القایی و تاری دید
- درگیری محور بینایی و افت دید
- ظاهر ناخوشایند و نگرانی زیبایی
درجه‌بندی و چه زمانی درمان کنیم؟
ناخنک بر اساس میزان پیشروی به قرنیه و تأثیر بر دید/زیبایی درجه‌بندی می‌شود:
درمان زمانی توصیه می‌شود که: علائم آزارنده باقیمانده باشد، پیشروی به قرنیه سبب آستیگماتیسم/کاهش دید شود، یا دغدغه زیبایی چشمگیر وجود داشته باشد.
#درجه_ناخنک #زمان_جراحی #آستانه_درمان #چشم_پزشک #دکتر_ملیحه_درویشی #چهارمحال_و_بختیاریدرمانهای غیرجراحی
- اشک مصنوعی و ژل‌های روان‌کننده
- قطره‌های ضدالتهاب/آنتی‌هیستامین در آلرژی
- پرهیز از نور مستقیم خورشید، عینک UV و کلاه لبه‌دار
- کنترل بلفاریت/خشکی چشم
- درمان دارویی ناخنک را حذف نمی‌کند؛ علائم را کنترل می‌کند
- در پیشروی به قرنیه و اختلال دید، جراحی توصیه می‌شود
درمان جراحی ناخنک
هدف جراحی، برداشتن ضایعه، حفظ یا بهبود کیفیت دید، کاهش احتمال عود و تأمین نتیجه زیبایی مطلوب است. انتخاب تکنیک به اندازه، محل، اولیه/عودی بودن و وضعیت سطح چشم بستگی دارد.
۱) برداشت ناخنک + پیوند ملتحمه (Conjunctival Autograft)
پس از برداشتن ناخنک، قطعه‌ای از ملتحمه سالم (معمولاً ناحیه فوقانی) برداشته و بر روی اسکلرا پیوند می‌شود. تثبیت با چسب فیبرین یا بخیه ظریف انجام می‌گیرد.
۲) پیوند غشای آمنیوتیک (Amniotic Membrane Transplant)
در ضایعات بزرگ یا سطح چشم ملتهب، استفاده از غشای آمنیوتیک به‌عنوان پوشش کمک‌کننده است. می‌تواند همراه پیوند ملتحمه یا به‌عنوان جایگزین موقت به‌کار رود.
۳) استفاده انتخابی از میتومایسین C (MMC)
در ناخنک‌های عودکننده یا پرخطر، MMC به‌صورت موضعی/داخل‌عمل به‌طور کنترل‌شده برای کاهش احتمال عود استفاده می‌شود.
۴) بخیه در برابر چسب فیبرین
هر دو روش برای تثبیت پیوند به‌کار می‌روند. چسب فیبرین معمولاً موجب کاهش درد و زمان عمل می‌شود؛ بخیه در برخی شرایط ترجیح داده می‌شود.
نکته: تکنیک «Bare Sclera» (رها گذاشتن اسکلرا بدون پیوند) به‌علت عود بالاتر، امروزه کمتر ترجیح داده می‌شود مگر در شرایط خاص.
#جراحی_ناخنک #Conjunctival_Graft #AMT #MMC #چسب_فیبرین #چشم_پزشک #دکتر_ملیحه_درویشی #شهرکردمقایسه خلاصه تکنیک‌ها
| روش | راحتی بیمار | احتمال عود (نسبی) | نکته برجسته |
|---|---|---|---|
| پیوند ملتحمه + چسب | بالا | کم | ترمیم سریع و زیبایی بهتر |
| پیوند ملتحمه + بخیه | متوسط | کم | هزینه کمتر نسبت به چسب |
| غشای آمنیوتیک (AMT) | خوب | متغیر | کمک به ترمیم و التهاب |
| Bare Sclera | متوسط | بیشتر | امروزه کمتر توصیه می‌شود |
مراقبت‌های پس از عمل ناخنک
داروها و نسخه
بهداشت و محافظت
- عدم مالیدن چشم؛ پاکسازی ترشحات با پد استریل و سرم فیزیولوژی.
- استفاده از عینک آفتابی UV و کلاه در فضای باز.
- پرهیز از گردوغبار/دود؛ مرطوب نگهداشتن محیط.
پرهیزها
- شنا/سونا تا تأیید پزشک ممنوع (معمولاً ۲–۳ هفته).
- لنز تماسی تا ترمیم مناسب استفاده نشود.
- فعالیت شدید یا ورزش‌های پرفشار در هفته‌های اول محدود شود.
پیگیری و هشدارها
عوارض احتمالی و عود
- عود ناخنک (احتمال آن با پیوند ملتحمه و اقدامات تکمیلی کمتر است)
- التهاب طولانی‌مدت یا گرانولوم ملتحمه
- عفونت، خونریزی یا جابه‌جایی پیوند (نادر)
- آستیگماتیسم باقیمانده یا اسکار سطحی
پیروی دقیق از مراقبت‌های پس از عمل و ویزیت‌های منظم، احتمال عوارض و عود را کاهش می‌دهد.
#عوارض_ناخنک #عود_ناخنک #گرانولوم #آستیگماتیسم #چشم_پزشک #دکتر_ملیحه_درویشی #شهرکردپیشگیری از بروز و عود ناخنک
- عینک آفتابی با فیلتر UV ۴۰۰ + کلاه لبه‌دار
- اشک مصنوعی در هوای خشک/بادخیز
- پرهیز از مالش چشم و کنترل آلرژی
- کاهش تماس با گردوغبار/دود
- استفاده از محافظ چشم در مشاغل فضای باز
- مرطوب‌کننده محیط در خانه/محل کار
سؤالات پرتکرار
آیا ناخنک سرطان است؟
خیر؛ ناخنک ضایعه‌ای غیرسرطانی است اما می‌تواند آزاردهنده و در مواردی کاهنده دید باشد.
آیا دارو ناخنک را از بین می‌برد؟
داروها علائم را کنترل می‌کنند اما ضایعه را حذف نمی‌کنند. درمان قطعیِ ضایعات پیش‌رونده معمولاً جراحی است.
چه زمانی جراحی لازم است؟
در صورت پیشروی به قرنیه، ایجاد آستیگماتیسم/کاهش دید، تحریک مقاوم یا دغدغه زیبایی قابل‌توجه.
آیا جراحی درد دارد؟
با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود؛ ناراحتی خفیف چند روز اول طبیعی است و با دارو قابل‌کنترل است.
جمع‌بندی
ناخنک اگرچه خوش‌خیم است، اما می‌تواند موجب ناراحتی، تغییرات انکساری و اختلال زیبایی شود. تشخیص به‌موقع، اصلاح عادات محیطی و انتخاب درست درمان — از مراقبت‌های محافظه‌کارانه تا جراحی پیشرفته — کلید دستیابی به نتیجه‌ای ایمن و پایدار است. دکتر ملیحه درویشی به‌عنوان چشم‌پزشک (جراح و متخصص چشم) در شهرکرد آماده ارائه ارزیابی و درمان تخصصی مطابق استانداردهای روز است.
#ناخنک #Pterygium #چشم_پزشک #جراح_و_متخصص_چشم_شهرکرد #دکتر_ملیحه_درویشی #شهرکرد #چهارمحال_و_بختیاری #پیوند_ملتحمه #AMT #MMC #چسب_فیبرین⚠️ این محتوا جنبه اطلاع‌رسانی دارد. برای برنامه درمانی اختصاصی، معاینه حضوری و مشاوره با پزشک ضروری است.